Masalah tanah di Sabah bukanlah isu baharu. Ia sering kali membabitkan konflik antara masyarakat setempat dengan pihak berkuasa, syarikat swasta, dan pemegang geran luar. Salah satu punca utama ketidakpuasan hati adalah sistem geran komunal, yang pada awalnya diperkenalkan untuk melindungi tanah adat tetapi sering membawa lebih banyak masalah kepada penduduk.
Artikel ini akan mengupas beberapa kes bantahan besar yang pernah berlaku di Sabah, khususnya berkaitan geran komunal dan hak pemilikan tanah.
1. Bantahan Penduduk Kampung Mawasi, Ranau (2020)
Penduduk Kampung Malinsau, Wayan, dan Sinurai di Ranau telah lama berjuang untuk mendapatkan pengiktirafan terhadap tanah adat mereka. Namun, mereka menghadapi cabaran apabila terdapat tuntutan hak milik daripada pihak luar, yang mendakwa memiliki geran atas tanah yang telah lama diusahakan oleh masyarakat tempatan.
Penduduk menegaskan bahawa mereka tidak akan berundur dan sanggup mempertahankan tanah tersebut walaupun berdepan dengan tindakan undang-undang atau risiko kehilangan hak milik secara paksa.
Sumber: Borneo Daily Bulletin
2. Isu Geran Komunal Sepulut 4, Nabawan (2022)
Lebih 800 penduduk asal dari enam kampung di Nabawan membantah pengeluaran mereka daripada geran komunal yang telah dimansuhkan pada tahun 2020.
Masalah utama ialah:
- 60% daripada nama dalam geran baharu bukan penduduk asal, sebaliknya orang luar yang tidak pernah menetap di kawasan itu.
- Penduduk yang telah lama mengusahakan tanah mereka tidak lagi mempunyai hak ke atasnya.
- Mereka juga menghadapi sekatan akses ke kebun sendiri oleh syarikat yang mengendalikan kawasan tersebut.
Penduduk menuntut agar hak mereka dikembalikan dan menolak campur tangan pihak luar dalam pengurusan tanah mereka.
Sumber: Nabalu News
3. Pencerobohan Tanah Adat di Kampung Mansiat dan Lalapakon (2012)
Penduduk Kampung Mansiat dan Lalapakon menghadapi ancaman kehilangan tanah adat mereka akibat penerokaan oleh pihak luar, termasuk syarikat swasta dan agensi kerajaan.
Mereka mendakwa bahawa tanah seluas 7,000 ekar yang telah diwarisi turun-temurun telah diteroka tanpa kebenaran. Ini bukan sahaja menjejaskan kehidupan mereka tetapi juga merosakkan alam sekitar di kawasan berkenaan.
Sumber: Sabah Kini Mirror
4. Bantahan Penduduk Kampung Kiulu terhadap Pembangunan Tanpa Persetujuan (2022)
Penduduk di 12 kampung di Kiulu membantah tindakan pihak tertentu yang cuba membangunkan tanah mereka tanpa persetujuan komuniti.
Antara tuntutan mereka:
- Hak milik tanah adat mereka mesti diiktiraf secara rasmi.
- Tiada sebarang pembangunan dilakukan tanpa persetujuan penduduk tempatan.
Penduduk menegaskan bahawa mereka bukan menolak pembangunan, tetapi mereka mahu hak mereka dihormati dalam sebarang perancangan yang melibatkan tanah mereka.
Sumber: Deasoka
5. Isu Pengeluaran Geran Tanah di Sukau (2023)
Walaupun kerajaan negeri telah menyerahkan 344 geran tanah kepada penduduk dari 34 kampung di Sukau, terdapat bantahan daripada sebahagian penduduk yang mendakwa bahawa proses pengeluaran geran ini tidak telus.
Penduduk menyuarakan kebimbangan bahawa:
- Proses pengeluaran geran tidak dibuat secara adil dan tidak melibatkan perundingan dengan komuniti tempatan.
- Hak penduduk asal tidak diberi keutamaan dalam pembahagian tanah.
Mereka menuntut agar kerajaan lebih telus dan memastikan setiap geran yang dikeluarkan diberikan kepada mereka yang benar-benar layak.
Sumber: Sabah Media
Kesimpulan
Isu tanah di Sabah bukanlah sesuatu yang boleh dipandang remeh. Banyak kes menunjukkan bahawa sistem geran komunal, yang sepatutnya melindungi hak penduduk asal, sering kali menjadi punca konflik dan ketidakpuasan hati.
Penduduk yang telah lama mengusahakan tanah mereka berdepan dengan pelbagai cabaran, termasuk:
✔️ Tuntutan daripada pihak luar yang mendakwa memiliki hak ke atas tanah tersebut.
✔️ Kelewatan dalam pengeluaran geran individu yang menyebabkan ketidakpastian pemilikan tanah.
✔️ Campur tangan syarikat besar yang menjejaskan hak penduduk tempatan.
✔️ Sekatan terhadap akses ke tanah sendiri, walaupun mereka telah mengusahakannya selama bertahun-tahun.
Untuk memastikan keadilan kepada semua pihak, kerajaan perlu meneliti semula dasar berkaitan geran komunal dan memastikan setiap pemilik tanah mendapat hak mereka secara individu. Hak tanah haruslah dilindungi agar penduduk dapat membangunkan kehidupan mereka tanpa gangguan pihak luar.
